Một nhóm người Nam Phi da trắng dự kiến sẽ đến Washington, D.C. vào thứ Hai trên một chuyến bay thuê bao của Bộ Ngoại giao Mỹ để được tái định cư với tư cách người tị nạn.
Đây là nhóm người Nam Phi da trắng đầu tiên được phép nhập cảnh vào Mỹ theo diện tị nạn. Điều đáng chú ý là sự việc này diễn ra ngay cả khi Tổng thống Donald Trump đã tạm dừng chương trình tiếp nhận người tị nạn của Bộ Ngoại giao thông qua một sắc lệnh hành pháp.
Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh vào ngày 20 tháng 1, nêu rõ rằng Mỹ “thiếu khả năng tiếp nhận số lượng lớn người di cư, đặc biệt là người tị nạn, vào cộng đồng của mình theo cách không ảnh hưởng đến nguồn lực dành cho người Mỹ, không bảo vệ an toàn và an ninh của họ, và không đảm bảo sự hòa nhập phù hợp của người tị nạn”.
Tuy nhiên, sau một cuộc tranh cãi công khai với Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa vài tuần sau đó về việc ông Ramaphosa ký luật tịch thu đất đai, Tổng thống Trump đã ban hành một sắc lệnh hành pháp thứ hai. Sắc lệnh này vừa cắt giảm viện trợ cho Nam Phi, vừa tạo ra một ngoại lệ cho “người tị nạn Afrikaner thoát khỏi sự phân biệt chủng tộc do chính phủ tài trợ, bao gồm cả việc tịch thu tài sản dựa trên chủng tộc”.
Tỷ phú công nghệ Elon Musk, cố vấn của Tổng thống Trump và sinh ra, lớn lên ở Nam Phi, cũng từng mô tả đất nước này có “luật sở hữu phân biệt chủng tộc” và cáo buộc chính phủ Nam Phi không ngăn chặn điều mà ông gọi là “diệt chủng” đối với nông dân da trắng.
Chính phủ Nam Phi đã bày tỏ quan ngại với chính quyền Tổng thống Trump về quy chế tị nạn được cấp cho công dân của họ. Theo thông tin từ phía Nam Phi, Thứ trưởng Ngoại giao Alvin Botes đã trao đổi qua điện thoại với Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Christopher Landau và phản bác lập trường của chính quyền Trump, cho rằng “các cáo buộc phân biệt đối xử là vô căn cứ”.
Theo Công ước về Người tị nạn năm 1951 và Nghị định thư năm 1967, người tị nạn được định nghĩa là người có “lý do chính đáng để sợ bị ngược đãi vì chủng tộc, tôn giáo, quốc tịch, thành viên của một nhóm xã hội cụ thể hoặc quan điểm chính trị”.
Bộ Ngoại giao Mỹ chưa phản hồi yêu cầu bình luận về việc nhóm người Nam Phi da trắng này đáp ứng định nghĩa công ước như thế nào, hoặc tại sao nhóm này lại được ưu tiên hơn các yêu cầu từ các nhóm khác đang chạy trốn sự ngược đãi ở các quốc gia như Sudan, Cộng hòa Congo hay Myanmar.
Ông Chrispin Phiri, phát ngôn viên Bộ Quan hệ Quốc tế và Hợp tác Nam Phi, cho biết việc tái định cư người Nam Phi đến Mỹ dưới danh nghĩa “người tị nạn” dường như hoàn toàn có động cơ chính trị và nhằm mục đích đặt câu hỏi về nền dân chủ lập hiến của Nam Phi. Ông nhấn mạnh Nam Phi là quốc gia từng chịu đựng sự ngược đãi thực sự dưới chế độ Apartheid và đã nỗ lực không ngừng để ngăn chặn mức độ phân biệt đối xử như vậy tái diễn.
Ông Stephen Miller, phó chánh văn phòng Nhà Trắng và cố vấn an ninh nội địa, đã bảo vệ việc tái định cư những người Afrikaner này, ngay cả khi người tị nạn từ các quốc gia khác bị cấm nhập cảnh Mỹ. Ông Miller nói: “Những gì đang xảy ra ở Nam Phi phù hợp với định nghĩa sách giáo khoa về lý do chương trình tị nạn được tạo ra. Đây là sự ngược đãi dựa trên chủng tộc.” Ông cũng nói thêm rằng chương trình tị nạn không nhằm giải quyết nghèo đói toàn cầu.
Tuy nhiên, các nhà hoạt động như Shawn VanDiver, chủ tịch AfghanEvac (một liên minh hỗ trợ người Afghanistan sơ tán và tái định cư ở Mỹ), cho rằng chính quyền Tổng thống Trump không thể “chọn lọc” nạn nhân nào xứng đáng được an toàn. Ông VanDiver nói với NBC News rằng nếu ông Stephen Miller bỗng nhiên ủng hộ việc tái định cư người tị nạn khi nó phù hợp với mục đích chính trị, thì cũng được, nhưng “đừng giả vờ rằng các đồng minh Afghanistan không đáp ứng cùng định nghĩa pháp lý”. Ông nhấn mạnh sự ngược đãi dựa trên chủng tộc là có thật ở nhiều nơi, nhưng bạo lực dựa trên tôn giáo, chính trị và giới tính cũng vậy, và đó chính xác là điều mà người Afghanistan đang chạy trốn.
Tin từ NBC News.
