Tân Giáo hoàng Leo XIV, vị Giáo hoàng người Mỹ đầu tiên trong lịch sử, đang đối mặt với những thách thức không nhỏ ngay khi nhậm chức, đặc biệt là liên quan đến thỏa thuận gây tranh cãi giữa Vatican và Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP).
Thỏa thuận này được ký kết vào năm 2018 dưới thời cố Giáo hoàng Francis, với mục đích được cho là nhằm “bình thường hóa” hoạt động của Giáo hội Công giáo tại Trung Quốc. Tuy nhiên, ngay từ đầu, thỏa thuận này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ nhiều phía.
Các chuyên gia chỉ ra rằng thỏa thuận đã làm suy yếu đáng kể quyền lực của Tòa Thánh trong việc bổ nhiệm giám mục tại Trung Quốc. Theo đó, các giáo sĩ Công giáo buộc phải đăng ký với Hiệp hội Yêu nước do CCP kiểm soát, một tổ chức yêu cầu từ bỏ ảnh hưởng từ bên ngoài, bao gồm cả quyền tối cao của Giáo hoàng.
Chi tiết cụ thể của thỏa thuận vẫn được giữ kín, điều này càng làm tăng thêm sự lo ngại. Nhiều người cho rằng việc Vatican dường như nhượng bộ quá nhiều cho chính quyền Bắc Kinh đã gây ra những hậu quả nguy hiểm cho người Công giáo tại Trung Quốc.
Một vấn đề nghiêm trọng khác được nêu ra là việc Vatican được cho là đã ngừng hỗ trợ mạng lưới Công giáo “hầm trú” (underground) đã tồn tại và phát triển trong nhiều thập kỷ tại Trung Quốc. Cùng lúc đó, CCP bị cáo buộc đã “qua mặt” Tòa Thánh bằng cách ban hành lệnh cấm trẻ em tham gia các hoạt động tôn giáo, bao gồm cả những bí tích quan trọng như Rửa tội hay Rước lễ.
Lệnh cấm này khiến các nhà phân tích lo ngại về tương lai của Giáo hội Công giáo tại Trung Quốc. Nếu trẻ em không được tham gia và học hỏi về đức tin, Giáo hội có thể dần biến mất trong vòng một vài thế hệ, như một phần trong chiến dịch rộng lớn hơn nhằm xây dựng một xã hội vô thần của CCP.
Theo tin từ Fox News ngày 9/5/2025, Tòa Thánh chưa đưa ra bình luận về việc liệu Giáo hoàng Leo XIV có tiếp tục duy trì thỏa thuận năm 2018 với Trung Quốc hay không.
Tuy nhiên, trong bài giảng đầu tiên trên cương vị Giáo hoàng, ngài Leo XIV đã nhấn mạnh cuộc chiến chống lại chủ nghĩa vô thần đang lan rộng và tầm quan trọng cấp thiết của việc truyền giáo. Ngài cảnh báo rằng sự thiếu vắng đức tin không chỉ khiến nhiều người mất đi ý nghĩa cuộc sống mà còn dẫn đến những vấn đề xã hội nghiêm trọng như vi phạm nhân phẩm, khủng hoảng gia đình, v.v.
Trong khi các lãnh đạo thế giới nhanh chóng gửi lời chúc mừng tới vị Giáo hoàng người Mỹ đầu tiên, phản ứng từ Trung Quốc lại khá dè dặt. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ bày tỏ hy vọng Vatican sẽ tiếp tục đối thoại mang tính xây dựng và thúc đẩy quan hệ song phương dưới sự lãnh đạo của tân Giáo hoàng.
Có vẻ như mối quan hệ giữa Vatican và Trung Quốc sẽ là một trong những thử thách lớn nhất đối với Giáo hoàng Leo XIV trong thời gian tới.
