Việc bầu chọn Giáo hoàng mới, hay còn gọi là Mật nghị Hồng y (Conclave), luôn là một sự kiện đầy bí ẩn và thu hút sự chú ý. Dù bộ phim “Conclave” gần đây có thể đã đưa nghi thức này đến gần hơn với công chúng, lịch sử của việc bầu Giáo hoàng đã kéo dài hàng thế kỷ và chứa đựng vô số câu chuyện thú vị.
Theo thông tin từ Associated Press, dựa trên các nghiên cứu lịch sử và phỏng vấn chuyên gia, dưới đây là một số sự thật đáng chú ý về các Mật nghị Hồng y trong quá khứ:
Mật nghị dài nhất lịch sử: Vào thế kỷ 13, phải mất gần 3 năm (chính xác là 1.006 ngày) để chọn ra người kế vị Giáo hoàng Clement IV. Đây là Mật nghị dài nhất trong lịch sử Công giáo. Thuật ngữ “conclave” (nghĩa là “dưới khóa và chìa khóa”) cũng bắt nguồn từ đây, khi các hồng y họp tại Viterbo, phía bắc Rome, mất quá nhiều thời gian khiến người dân địa phương bực bội và quyết định nhốt họ lại để thúc ép. Cuộc bỏ phiếu kín bầu Giáo hoàng Gregory X kéo dài từ tháng 11 năm 1268 đến tháng 9 năm 1271. Đây là lần đầu tiên việc bầu Giáo hoàng được thực hiện theo kiểu “thỏa hiệp”, sau cuộc đấu tranh kéo dài giữa hai phe phái chính trị thời trung cổ.
Luật “một bữa ăn mỗi ngày”: Giáo hoàng Gregory X chỉ được bầu sau khi người dân Viterbo dỡ mái tòa nhà nơi các hồng y đang ở và hạn chế bữa ăn của họ chỉ còn bánh mì và nước để gây áp lực. Để tránh lặp lại tình trạng này, Gregory X đã ban hành sắc lệnh vào năm 1274 quy định các hồng y chỉ được “một bữa ăn mỗi ngày” nếu Mật nghị kéo dài quá ba ngày, và chỉ “bánh mì, nước và rượu” nếu kéo dài quá tám ngày. Quy định này sau đó đã được bãi bỏ.
Mật nghị ngắn nhất: Trước năm 1274, đôi khi Giáo hoàng được bầu ngay trong ngày người tiền nhiệm qua đời. Tuy nhiên, sau đó, Giáo hội quyết định chờ ít nhất 10 ngày trước cuộc bỏ phiếu đầu tiên. Sau này, thời gian chờ được kéo dài lên 15 ngày để tất cả các hồng y có thời gian đến Rome. Mật nghị nhanh nhất tuân thủ quy tắc chờ 10 ngày dường như là cuộc bầu cử Giáo hoàng Julius II năm 1503, chỉ mất vài giờ. Gần đây hơn, Giáo hoàng Francis được bầu vào năm 2013 ở lần bỏ phiếu thứ năm, Benedict XVI vào năm 2005 ở lần thứ tư và Giáo hoàng Pius XII vào năm 1939 ở lần thứ ba.
Mật nghị đầu tiên tại Nhà nguyện Sistine: Mật nghị đầu tiên được tổ chức tại Nhà nguyện Sistine là vào năm 1492. Từ năm 1878, nhà nguyện nổi tiếng với các bức bích họa của Michelangelo đã trở thành địa điểm tổ chức tất cả các Mật nghị. Các hồng y hiện nay nghỉ ngơi tại khách sạn Domus Santa Marta gần đó.
Các địa điểm thay thế: Hầu hết các Mật nghị được tổ chức tại Rome, một số diễn ra bên ngoài Vatican. Đã có 15 lần Mật nghị được tổ chức hoàn toàn bên ngoài Rome và Vatican, bao gồm ở Viterbo, Perugia, Arezzo và Venice (Ý), cũng như Konstanz (Đức) và Lyon (Pháp).
Các Giáo hoàng đối lập (Antipopes): Giai đoạn 1378-1417, được các nhà sử học gọi là Ly giáo Tây phương, chứng kiến sự xuất hiện của các ứng viên đối lập tranh giành danh hiệu Giáo hoàng. Cuộc ly giáo này đã chia rẽ Giáo hội Công giáo trong gần 40 năm. Tình trạng này cuối cùng được giải quyết tại Công đồng Constance năm 1417, dẫn đến việc bầu Giáo hoàng Martin V, người được chấp nhận rộng rãi.
Thách thức về vệ sinh cá nhân: Tính chất biệt lập của Mật nghị đặt ra một thách thức khác cho các hồng y: giữ gìn sức khỏe. Trước khi nhà khách Domus Santa Marta được xây dựng vào năm 1996, các hồng y bầu cử ngủ trên giường xếp trong các phòng nối với Nhà nguyện Sistine. Các Mật nghị vào thế kỷ 16 và 17 được mô tả là “ghê tởm” và “có mùi khó chịu”, với lo ngại về dịch bệnh bùng phát, đặc biệt là vào mùa hè. Không gian kín và thiếu thông gió làm trầm trọng thêm các vấn đề này, khiến nhiều hồng y rời Mật nghị trong tình trạng ốm yếu.
Lời thề giữ bí mật: Ban đầu, việc bầu Giáo hoàng không quá bí mật, nhưng lo ngại về sự can thiệp chính trị tăng cao trong Mật nghị dài nhất ở Viterbo. Gregory X đã ra sắc lệnh các hồng y bầu cử phải bị nhốt biệt lập, “cum clave” (có chìa khóa), cho đến khi Giáo hoàng mới được chọn. Mục đích là tạo ra một môi trường hoàn toàn biệt lập để các hồng y tập trung vào nhiệm vụ của mình mà không bị can thiệp chính trị. Qua nhiều thế kỷ, các Giáo hoàng khác nhau đã sửa đổi và củng cố các quy tắc xung quanh Mật nghị, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự bí mật.
Giáo hoàng trẻ nhất, Giáo hoàng già nhất: Giáo hoàng John XII chỉ mới 18 tuổi khi được bầu vào năm 955. Các Giáo hoàng già nhất là Giáo hoàng Celestine III (được bầu năm 1191) và Celestine V (được bầu năm 1294), cả hai đều gần 85 tuổi. Benedict XVI 78 tuổi khi được bầu vào năm 2005.
Giáo hoàng không phải Hồng y và không phải người Ý: Không có quy định bắt buộc Giáo hoàng phải là hồng y, nhưng điều này đã là thông lệ trong nhiều thế kỷ. Lần cuối cùng một Giáo hoàng được bầu mà không phải là hồng y là Urban VI vào năm 1378. Mặc dù người Ý đã nắm giữ chức vụ Giáo hoàng trong nhiều thế kỷ, nhưng cũng có nhiều trường hợp ngoại lệ ngoài John Paul II (người Ba Lan, 1978), Benedict XVI (người Đức, 2005) và Francis (người Argentina, 2013). Alexander VI, được bầu năm 1492, là người Tây Ban Nha; Gregory III, được bầu năm 731, là người Syria; Adrian VI, được bầu năm 1522, là người Hà Lan.
