Gần 50 năm kể từ khi chính phủ Mỹ công nhận sự đóng góp của người Mỹ gốc Á, người Hawaii bản địa và cư dân các đảo Thái Bình Dương (AAPI) trên toàn quốc. Từ một tuần lễ trong tháng 5, sự kiện này đã phát triển thành một tháng tri ân với nhiều hoạt động lớn nhỏ.
Tháng Di sản AAPI không chỉ là dịp để giới thiệu ẩm thực, thời trang mà còn là cơ hội để thảo luận về những vấn đề nhạy cảm như nỗi đau và công bằng xã hội. Sự gia tăng các hành vi thù ghét người gốc Á trong đại dịch càng làm nổi bật nỗ lực này.
Karen Umemoto, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ gốc Á của UCLA, cho biết: “Sự gia tăng về mức độ tham gia của các tổ chức vào các hoạt động của Tháng Di sản Thái Bình Dương gốc Á cũng cho thấy tiếng nói ngày càng tăng của người Mỹ gốc Á và cư dân các đảo Thái Bình Dương trong đời sống dân sự nói chung”.
Các sự kiện kỷ niệm Tháng Di sản AAPI diễn ra ở nhiều địa điểm như thư viện công cộng, công viên và bảo tàng, tập trung vào một nền văn hóa châu Á cụ thể hoặc nhiều nền văn hóa khác nhau.
Năm nay, sự kiện diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump cắt giảm các sáng kiến về sự đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) trong chính phủ liên bang. Các sắc lệnh chống DEI của tổng thống dường như đã thúc đẩy việc loại bỏ nội dung trang web của Bộ Quốc phòng tôn vinh các quân nhân người Mỹ gốc Nhật (sau đó đã được khôi phục). Vào tháng Hai, trong Tháng Lịch sử Đen, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sean Duffy tuyên bố rằng bộ của ông sẽ không còn tham gia vào “các lễ kỷ niệm dựa trên bản sắc”.
Nhiều người cho rằng sự kiện này bắt nguồn từ Jeanie Jew, một trong những người sáng lập Tổ chức nhân viên Quốc hội gốc Á-Thái Bình Dương. Năm 1977, người Mỹ gốc Hoa này đã chia sẻ câu chuyện cảm động với Hạ nghị sĩ Frank Horton về việc ông nội của bà đã giúp xây dựng tuyến đường sắt xuyên lục địa vào những năm 1800 và sau đó bị sát hại trong bối cảnh bất ổn chống người châu Á.
Jew tin rằng người châu Á nên trân trọng di sản của họ và “người Mỹ phải biết về những đóng góp và lịch sử của trải nghiệm người Mỹ gốc Á-Thái Bình Dương”, Horton nói vào năm 1992, theo hồ sơ lưu trữ của quốc hội. Vào thời điểm đó, Tháng Lịch sử Đen và Tháng Di sản Hispanic đã được thiết lập. Tuy nhiên, người Mỹ gốc Á được coi là nhóm chủng tộc phát triển nhanh nhất.
Horton và Hạ nghị sĩ Norm Mineta của đảng Dân chủ California đã đề nghị Tổng thống Jimmy Carter ban hành tuyên bố rằng tuần đầu tiên của tháng Năm là “Tuần lễ Di sản Mỹ gốc Á/Thái Bình Dương”. Các Thượng nghị sĩ Hawaii Daniel Inouye và Spark Matsunaga, cả hai đều là đảng viên Đảng Dân chủ, đã đưa ra một dự luật tương tự tại Thượng viện. Carter đã ký một nghị quyết chung thành lập lễ kỷ niệm vào năm 1978.
Tháng Năm được chọn vì hai sự kiện quan trọng. Những người Nhật Bản nhập cư đầu tiên đến Mỹ vào ngày 7 tháng 5 năm 1843. Sau đó, vào ngày 19 tháng 5 năm 1869, chiếc đinh cuối cùng cho tuyến đường sắt xuyên lục địa, trong đó công nhân Trung Quốc đóng vai trò quan trọng, đã được đóng.
Umemoto nhớ lại đã nghe nói về Tuần lễ Di sản Thái Bình Dương gốc Á khi còn là sinh viên đại học. Nhưng đó không phải là điều phổ biến.
Bà nói: “Tôi nghĩ đó giống một kiểu lễ kỷ niệm văn hóa hơn trong những ngày đầu. Vì vậy, rất nhiều nhóm sinh viên, tôi nhớ là đã thực hiện các chương trình về các lịch sử, truyền thống văn hóa và các vấn đề khác nhau trong cộng đồng”.
Vào tháng 5 năm 1990, Tổng thống George H.W. Bush đã mở rộng chỉ định sang toàn bộ tháng. Năm 2009, Tổng thống Barack Obama đã đổi tên thành Tháng Di sản Mỹ gốc Á và Thái Bình Dương. Chính quyền của Tổng thống Joe Biden gọi nó là Tháng Di sản Mỹ gốc Á, Hawaii bản địa và Thái Bình Dương.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Trump đã đưa ra các tuyên bố kỷ niệm tháng này. “Trong tháng này, chúng tôi ghi nhận hơn 20 triệu người Mỹ gốc Á và Thái Bình Dương, những người có những đóng góp không thể thay thế cho nền kinh tế, an ninh và văn hóa của quốc gia chúng ta”, một tuyên bố của Nhà Trắng Trump đưa ra vào tháng 5 năm 2020.
Các nhóm vận động cho người Mỹ gốc Á và Thái Bình Dương từ lâu đã sử dụng tháng này như một nền tảng để mang lại nguồn lực cho các cộng đồng chưa được phục vụ và giáo dục công chúng. Nhưng, cú đấm kép của COVID-19 và các cuộc tấn công vào người châu Á ở Mỹ thực sự đã mang lại cho một số người một sự đánh giá mới về mục đích của tháng di sản.
Trước đại dịch, Amber Reed, ở Montclair, New Jersey, không thực sự nghĩ về Tháng Di sản Mỹ gốc Á và Thái Bình Dương. Là một người Mỹ gốc Hàn được nhận nuôi, lớn lên là một trong số ít trẻ em châu Á ở vùng nông thôn Michigan, cô nói rằng cô không cảm thấy mối liên hệ mạnh mẽ với tổ tiên châu Á của mình. Điều đó đã thay đổi sau vụ xả súng ở spa Atlanta vào tháng 3 năm 2021 khiến tám người thiệt mạng, trong đó có sáu phụ nữ châu Á.
Để đáp lại vụ xả súng, Reed và khoảng 50 người khác đã thành lập tổ chức phi lợi nhuận AAPI New Jersey – ban đầu là AAPI Montclair. Họ sẽ tổ chức Lễ hội đèn lồng vì Công lý và Thống nhất lần thứ năm. Phong tục thắp đèn lồng của Trung Quốc tôn vinh các nạn nhân của sự thù hận hoặc bất công.
Reed, người vẫn thấy thật siêu thực khi nhóm tiếp tục phát triển, cho biết: “Tôi nghĩ một điều mà các nền văn hóa châu Á làm rất tốt là cung cấp những nghi lễ này, bao gồm cả cho nỗi đau tập thể”.
Sự đa dạng của các chủ đề và nền văn hóa được tôn vinh trong Tháng Di sản Mỹ gốc Á và Thái Bình Dương đã phát triển mạnh mẽ.
Có những sự kiện diễn ra trong tháng này bao gồm các chủ đề hẹp hơn, chẳng hạn như Liên hoan hài kịch châu Á ở Thành phố New York. Và ở Wisconsin, tiểu bang sẽ kỷ niệm ngày 14 tháng 5 là Ngày Cựu chiến binh Hmong-Lào, được ký thành luật vào năm 2021. Hàng ngàn binh sĩ Hmong-Lào đã chiến đấu cùng với lực lượng Hoa Kỳ trong Chiến tranh Việt Nam. Nhiều gia đình người Hmong và Lào đã tái định cư ở Wisconsin.
Umemoto cho biết, những lễ kỷ niệm tháng di sản này đang giúp xóa bỏ quan niệm rằng toàn bộ dân số là một khối thống nhất.
Umemoto nói: “Tôi nghĩ điều quan trọng là mọi người phải thấy rõ từ nhiều nhóm khác nhau thuộc danh mục người Mỹ gốc Á và cư dân các đảo Thái Bình Dương. Có hơn 70 nhóm dân tộc và quốc gia khác nhau và hơn 100 ngôn ngữ được nói trong các cộng đồng đó. Và chúng rất khác nhau”.
Nguồn: Associated Press
