Đề xuất hòa bình từ chính quyền Trump, trong đó có việc công nhận quyền lực của Nga đối với Crimea, đã gây sốc cho các quan chức Ukraine. Họ khẳng định sẽ không chấp nhận bất kỳ sự đầu hàng chính thức nào đối với bán đảo này, ngay cả khi họ dự kiến sẽ nhượng lại lãnh thổ cho Điện Kremlin, ít nhất là tạm thời.
Theo các chuyên gia, việc từ bỏ vùng đất bị Nga sáp nhập trái pháp luật vào năm 2014 là không thể về mặt chính trị và pháp lý. Điều đó đòi hỏi phải thay đổi hiến pháp Ukraine và một cuộc bỏ phiếu trên toàn quốc, và có thể bị coi là hành vi phản quốc. Các nhà lập pháp và công chúng kiên quyết phản đối ý tưởng này.
Oleksandr Merezkho, một nhà lập pháp thuộc đảng của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, cho biết: “Điều đó không có nghĩa lý gì cả. Chúng tôi sẽ không bao giờ công nhận Crimea là một phần của Nga”.
Không giống như một sự nhượng bộ về lãnh thổ, một sự đầu hàng chính thức sẽ vĩnh viễn từ bỏ Crimea và từ bỏ hy vọng rằng Ukraine có thể giành lại nó trong tương lai.
Công chúng Ukraine phần lớn hiểu rằng đất đai phải được nhượng lại như một phần của bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào vì không có cách nào để giành lại nó bằng quân sự. Các cuộc thăm dò cho thấy tỷ lệ dân số chấp nhận sự đánh đổi như vậy ngày càng tăng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh đề xuất Crimea trong một cuộc phỏng vấn được đăng tải trên tạp chí Time: “Crimea sẽ ở lại với Nga. Zelenskyy hiểu điều đó, và mọi người đều hiểu rằng nó đã ở với họ từ lâu rồi”.
Những bình luận của ông đưa ra một ví dụ mới nhất về việc nhà lãnh đạo Mỹ gây áp lực buộc Ukraine phải nhượng bộ để chấm dứt chiến tranh trong khi nước này vẫn đang bị bao vây. Trump cũng cáo buộc Zelenskyy kéo dài cuộc chiến bằng cách chống lại các cuộc đàm phán với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Crimea, một bán đảo chiến lược dọc theo Biển Đen ở miền nam Ukraine, đã bị Nga chiếm giữ nhiều năm trước cuộc xâm lược toàn diện bắt đầu vào năm 2022. Việc Nga chiếm đóng diễn ra sau các cuộc biểu tình lớn lật đổ cựu Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovych, người đã từ chối ký thỏa thuận liên kết với Liên minh châu Âu.
Trong quá trình chuẩn bị cho các cuộc đàm phán hòa bình, các quan chức Ukraine đã nói với hãng tin AP trong nhiều tháng rằng họ hy vọng Crimea và các lãnh thổ Ukraine khác do Nga kiểm soát sẽ nằm trong số những nhượng bộ của Kyiv trong trường hợp có bất kỳ thỏa thuận nào. Nhưng Zelenskyy đã nhiều lần nói rằng việc chính thức đầu hàng vùng đất này luôn là lằn ranh đỏ.
Theo một quan chức cấp cao châu Âu, các yếu tố trong đề xuất hòa bình của Trump sẽ chứng kiến việc Mỹ chính thức công nhận Crimea là của Nga và trên thực tế chấp nhận sự cai trị của Moscow đối với các vùng lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng. Vị quan chức này nói với điều kiện giấu tên để thảo luận về các cuộc thảo luận ngoại giao nhạy cảm.
Việc Mỹ có chính thức công nhận Crimea là của Nga hay không nằm ngoài tầm tay của Zelenskyy. Nhưng nhiều trở ngại ngăn cản tổng thống Ukraine làm như vậy, ngay cả dưới áp lực to lớn. Ông không thể đơn phương ký bất kỳ đề xuất nào như vậy và ông có thể bị các chính phủ tương lai khiển trách vì thậm chí đã cố gắng làm điều đó, các chuyên gia cho biết.
Ukraine bắt đầu chấp nhận rằng họ sẽ không giành lại được các vùng lãnh thổ đã mất sau thất bại trong cuộc phản công mùa hè năm 2023 của đất nước. Kể từ đó, quân đội Ukraine tập trung vào việc bảo vệ lãnh thổ mà họ vẫn còn nắm giữ.
Đổi lại việc nhượng bộ lãnh thổ, Ukraine muốn có những đảm bảo an ninh mạnh mẽ, lý tưởng nhất là bao gồm tư cách thành viên NATO hoặc các kế hoạch cụ thể để vũ trang và huấn luyện lực lượng của mình chống lại bất kỳ cuộc xâm lược nào của Nga trong tương lai với sự hỗ trợ đã cam kết của các đồng minh. Một kịch bản hình dung quân đội châu Âu trên bộ, điều mà Nga bác bỏ.
Zelenskyy cho biết các cuộc đàm phán về lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng sẽ kéo dài và có thể sẽ không xảy ra cho đến khi có lệnh ngừng bắn. Vào cuối tháng 3, ông nói với các phóng viên sau cuộc gọi với Trump rằng tổng thống Mỹ “hiểu rõ rằng về mặt pháp lý, chúng tôi sẽ không công nhận bất kỳ vùng lãnh thổ nào”.
Ông nói rằng việc từ bỏ lãnh thổ sẽ là “câu hỏi khó khăn nhất” và “một thách thức lớn đối với chúng tôi”.
Việc chính thức công nhận Crimea cũng sẽ đồng nghĩa với việc tự sát chính trị đối với Zelenskyy. Tymofiy Mylovanov, chủ tịch Trường Kinh tế Kyiv và là cựu bộ trưởng kinh tế, cho biết điều đó có thể khiến ông phải đối mặt với hành động pháp lý trong tương lai.
Mylovanov nói, việc ký một tài liệu có khả năng vi hiến có thể được hiểu là tội phản quốc.
Chính phủ Ukraine cũng không thể hành động. Họ không có phương tiện hiến pháp nào để chấp nhận hành vi vi phạm sự toàn vẹn lãnh thổ của mình và việc thay đổi thành phần lãnh thổ của đất nước đòi hỏi một cuộc trưng cầu dân ý trên toàn quốc.
Nếu các nhà lập pháp Ukraine thậm chí còn xem xét ý tưởng đầu hàng Crimea, điều đó sẽ gây ra một cuộc tranh luận pháp lý kéo dài.
Mylovanov nói: “Đó là lý do tại sao Nga thúc đẩy điều đó, bởi vì họ biết rằng không thể đạt được điều đó”.
Ông nói thêm: “Bất cứ điều gì liên quan đến thay đổi hiến pháp đều mang lại rất nhiều không gian truyền thông chính sách và công chúng cho Nga. Đây là tất cả những gì họ muốn”.
Những người lính ở tiền tuyến nói rằng họ sẽ không bao giờ ngừng chiến đấu, bất kể giới lãnh đạo chính trị quyết định điều gì.
Oleksandr, một người lính ở khu vực Donetsk, người chỉ nói với điều kiện chỉ được sử dụng tên đầu tiên của mình theo quy định của quân đội, cho biết: “Chúng tôi đã mất những người giỏi nhất của mình trong cuộc chiến này. Chúng tôi sẽ không dừng lại cho đến khi tất cả các vùng đất của Ukraine được tự do”.
Theo Associated Press.
