Theo ABC News ngày 20/04/2025,
Đã 15 năm trôi qua kể từ thảm họa giàn khoan Deepwater Horizon phát nổ ngoài khơi Vịnh Mexico, cướp đi sinh mạng của 11 người và khiến 507,2 triệu lít dầu thô tràn ra biển. Đến nay, những hậu quả của vụ tràn dầu tồi tệ nhất lịch sử nước Mỹ vẫn còn hiện hữu.
Tập đoàn dầu khí BP đã chi hàng tỷ USD bồi thường và tài trợ cho các dự án phục hồi bờ biển đầy tham vọng trên khắp 5 bang. Tuy nhiên, những công nhân dọn dẹp và người dân địa phương gặp vấn đề sức khỏe mà họ cho là do vụ tràn dầu vẫn gặp khó khăn trong việc đưa vụ kiện ra tòa và rất ít người nhận được khoản bồi thường đáng kể.
Các nhóm bảo tồn cho rằng vụ tràn dầu đã thúc đẩy công tác phục hồi sáng tạo dọc theo Bờ Vịnh, nhưng họ lo ngại về việc một dự án tạo đất quan trọng ở Louisiana gần đây bị tạm dừng. Trong bối cảnh chính quyền Trump mở rộng hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi, họ lo ngại những cơ hội tốt nhất để tái thiết Bờ Vịnh đang dần mất đi.
Khó khăn chứng minh mối liên hệ sức khỏe với vụ tràn dầu
Tại cộng đồng ven biển Lafitte ở đông nam Louisiana, bà Tammy Gremillion đang đón Lễ Phục sinh, cũng là ngày kỷ niệm vụ tràn dầu 20/4, mà không có con gái bên cạnh. Bà nhớ lại đã cảnh báo con gái Jennifer không nên tham gia đội dọn dẹp cho BP.
“Nhưng tôi không thể ngăn con bé – họ trả rất nhiều tiền cho những đứa trẻ này,” bà Gremillion nói. “Chúng không biết nguy hiểm. Họ đã không làm những gì cần thiết để bảo vệ những người trẻ này.”
Jennifer đã làm việc trong môi trường đầy dầu mỏ suốt nhiều tháng, trở về nhà nồng nặc mùi hóa chất, người dính đầy vết đen, nổi mẩn ngứa và đau đầu. Cô còn tiếp xúc với Corexit, một hóa chất được EPA chấp thuận để phân tán dầu trên và dưới mặt nước, vốn được cho là có liên quan đến các vấn đề sức khỏe.
Năm 2020, Jennifer qua đời vì bệnh bạch cầu, một loại ung thư máu có thể do tiếp xúc với dầu mỏ.
Bà Gremillion, nghẹn ngào khi kể về cái chết của con gái, “tự tin 1.000%” rằng việc tiếp xúc với độc tố trong quá trình dọn dẹp đã gây ra căn bệnh ung thư.
Bà đã đệ đơn kiện BP vào năm 2022, mặc dù việc chứng minh các cáo buộc này trước tòa rất khó khăn. Vụ kiện của bà Gremillion là một trong số ít các vụ kiện vẫn đang chờ giải quyết.
Một cuộc điều tra trước đó của Associated Press cho thấy hầu hết trong số khoảng 4.800 vụ kiện đòi bồi thường cho các vấn đề sức khỏe liên quan đến vụ tràn dầu đã bị bác bỏ và chỉ có một vụ được giải quyết.
Trong thỏa thuận năm 2012, BP đã trả 67 triệu USD cho các công nhân bị bệnh và cư dân ven biển, nhưng khoản tiền này chỉ khoảng 1.300 USD cho gần 80% những người yêu cầu bồi thường.
Các luật sư từ Downs Law Group, đại diện cho bà Gremillion và khoảng 100 người khác trong các vụ kiện chống lại BP, cho rằng công ty đã lợi dụng các thủ tục pháp lý để ngăn chặn nạn nhân đưa vụ việc ra tòa.
BP từ chối bình luận về các vụ kiện đang chờ xử lý. Trong các hồ sơ tòa án, BP phủ nhận các cáo buộc về việc tiếp xúc dầu gây ra các vấn đề sức khỏe và tấn công uy tín của các chuyên gia y tế do nguyên đơn đưa ra.
Tranh cãi về công tác phục hồi bờ biển
Tác động môi trường thật tàn khốc, ông PJ Hahn, cựu quan chức quản lý bờ biển đông nam Louisiana, nhớ lại. Ông chứng kiến dầu ăn mòn các đảo chắn và vùng đầm lầy quanh cộng đồng của mình ở Giáo xứ Plaquemines cho đến khi “nó chỉ vỡ vụn như một chiếc bánh quy trong cà phê nóng, tan ra từng mảnh.”
Các bãi nuôi hàu bị ngạt, rạn san hô bị bao phủ bởi hóa chất và ngành đánh bắt cá sụp đổ. Bồ nông lặn bắt cá chết nổi lên từ vùng nước ô nhiễm với lớp dầu đen bám đầy. Hàng chục nghìn chim biển và rùa biển đã chết, theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia.
Kể từ đó, “tiến bộ đáng kể” đã đạt được trong việc phục hồi môi trường sống và hệ sinh thái Vịnh, theo Hội đồng Quản lý Đánh giá Thiệt hại Tài nguyên Thiên nhiên, một nhóm các cơ quan tiểu bang và liên bang được giao nhiệm vụ quản lý công tác phục hồi từ tiền phạt của BP.
Hội đồng cho biết hơn 300 dự án phục hồi trị giá 5,38 tỷ USD đã được phê duyệt tại Vịnh Mexico. Các dự án bao gồm mua lại vùng đất ngập nước ở Mississippi để bảo vệ khu vực làm tổ của chim, xây dựng lại rạn san hô dọc theo Vịnh Pensacola ở Florida và phục hồi khoảng 11 km vuông đầm lầy ở Hồ Borgne gần New Orleans.
Dù là một bi kịch, vụ tràn dầu đã “thúc đẩy một phong trào – một phong trào tiếp tục đấu tranh cho một bờ biển khỏe mạnh và kiên cường hơn,” bà Simone Maloz, giám đốc chiến dịch của Restore the Mississippi River Delta, một liên minh bảo tồn, cho biết.
Bà nói thêm, dòng tiền phạt hàng tỷ USD từ BP “cho phép chúng tôi suy nghĩ lớn hơn, hành động nhanh hơn và dựa vào khoa học để hướng dẫn các giải pháp quy mô lớn.”
Tuy nhiên, dự án mà nhiều nhà bảo tồn coi là trọng điểm trong công tác phục hồi từ tiền bồi thường Deepwater Horizon – nỗ lực trị giá khoảng 3 tỷ USD để chuyển hướng trầm tích từ sông Mississippi nhằm tái tạo 54 km vuông đất ở đông nam Louisiana – đã bị đình trệ do lo ngại về tác động của nó đối với sinh kế của cộng đồng địa phương và quần thể cá heo.
Thống đốc Louisiana Jeff Landry cho biết dự án sẽ “phá vỡ văn hóa của chúng tôi” bằng cách gây hại cho ngành nuôi hàu và tôm địa phương do dòng nước ngọt đổ vào. Đầu tháng này, chính quyền của ông đã tạm dừng dự án trong 90 ngày, với lý do chi phí cao, và tương lai của nó vẫn chưa chắc chắn.
Kế hoạch khoan dầu ngoài khơi nhiều hơn
Chính quyền Trump đang tìm cách bán thêm các hợp đồng thuê khai thác dầu khí ngoài khơi, điều mà nhóm thương mại ngành dầu khí American Petroleum Institute gọi là “một bước tiến lớn cho sự thống trị năng lượng của Mỹ.”
BP đã công bố phát hiện dầu ở Vịnh vào tuần trước và lên kế hoạch khoan hơn 40 giếng mới trong ba năm tới. Công ty nói với AP rằng họ đã cải thiện các tiêu chuẩn an toàn và giám sát.
“Chúng tôi luôn nhận thức rõ rằng phải đặt an toàn lên hàng đầu,” BP cho biết trong một tuyên bố qua email. “Chúng tôi đã thực hiện nhiều thay đổi để sự kiện như vậy không bao giờ xảy ra nữa.”
Tuy nhiên, Joseph Gordon, giám đốc khí hậu và năng lượng của tổ chức phi lợi nhuận Oceana, cảnh báo rằng di sản của Deepwater Horizon nên là “hồi chuông cảnh báo” chống lại việc mở rộng hoạt động khoan dầu ngoài khơi.
Nguồn: ABC News
