Chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đang gây áp lực lên các đồng minh NATO, yêu cầu họ tăng cường đầu tư quốc phòng lên mức 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Đây là thông tin được Đặc phái viên mới của Mỹ, ông Matthew Whitaker, đưa ra vào đầu tuần này.
Năm 2023, khi cuộc chiến tranh toàn diện của Nga ở Ukraine bước sang năm thứ hai, các nhà lãnh đạo NATO đã đồng ý mục tiêu chi ít nhất 2% GDP cho ngân sách quốc phòng. Đến nay, mới có 22 trong số 32 quốc gia thành viên đạt được mức này.
Tại hội nghị thượng đỉnh ở The Hague vào ngày 25 tháng 6 tới, các nhà lãnh đạo NATO sẽ đặt ra một mục tiêu mới. Tổng Thống Trump kiên quyết rằng các đồng minh của Mỹ phải cam kết chi ít nhất 5%, một con số đòi hỏi mức đầu tư chưa từng có.
Ông Trump từng nhiều lần bày tỏ nghi ngờ về việc liệu Mỹ có nên bảo vệ các đồng minh chi tiêu quá ít cho quốc phòng hay không.
Phát biểu trước báo giới trước thềm cuộc họp của các Bộ trưởng Ngoại giao NATO tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ, Đại sứ Mỹ Matthew Whitaker nhấn mạnh: “5% là con số của chúng tôi. Chúng tôi đang yêu cầu các đồng minh đầu tư vào quốc phòng của họ một cách nghiêm túc.”
Ông Whitaker nói thêm: “Đừng nhầm lẫn, cuộc họp cấp bộ trưởng lần này sẽ khác. 5% không chỉ là một con số, đó là sự cần thiết cho an ninh của chúng ta. Liên minh đang đối mặt với những mối đe dọa đáng kể.” Tuy nhiên, ông không nói rõ đó là những mối đe dọa nào.
Trong khi các nhà lãnh đạo NATO tại hội nghị thượng đỉnh năm ngoái khẳng định “Nga vẫn là mối đe dọa đáng kể và trực tiếp nhất đối với an ninh của các Đồng minh”, một số quốc gia lại cảm thấy bất an về mối quan hệ giữa Tổng Thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Tuần trước, Thủ tướng Hà Lan Dick Schoof cho biết Tổng thư ký NATO kỳ vọng các nhà lãnh đạo sẽ “nhắm tới 3.5% chi tiêu quân sự cứng vào năm 2032” và “1.5% chi tiêu liên quan như cơ sở hạ tầng, an ninh mạng và những thứ tương tự, cũng đạt được vào năm 2032.” Dù tổng cộng là 5%, việc tính cả cơ sở hạ tầng và an ninh mạng sẽ thay đổi cách tính chi tiêu quốc phòng truyền thống của NATO. Khung thời gian 7 năm cũng khá ngắn so với tiêu chuẩn thông thường của liên minh.
Khi được hỏi về yêu cầu này, Tổng thư ký NATO Mark Rutte không phủ nhận nhưng nói: “Tôi sẽ không xác nhận các con số.” Ông cho biết “có nhiều tin đồn đang lan truyền” khi các đặc phái viên thảo luận về mục tiêu chi tiêu mới.
Ông Whitaker dường như xác nhận kế hoạch “đầu tư quốc phòng” này, nói rằng nó “cũng bao gồm những thứ như khả năng di chuyển, cơ sở hạ tầng cần thiết, an ninh mạng. Chắc chắn nó nhiều hơn chỉ là tên lửa, xe tăng và lựu pháo.”
“Nhưng đồng thời, nó phải liên quan đến quốc phòng. Nó không phải là một cái túi đựng mọi thứ bạn có thể tưởng tượng,” ông Whitaker nói thêm.
Theo tin từ Seattle Times, việc nhiều đồng minh đạt được mức 3.5% vẫn là một thách thức lớn. Ước tính gần đây nhất của NATO cho thấy chỉ có 22 đồng minh đạt mục tiêu 2% vào năm ngoái, thấp hơn dự báo trước đó là 23. Các nước như Bỉ, Canada, Croatia, Ý, Luxembourg, Montenegro, Bồ Đào Nha, Slovenia và Tây Ban Nha dự kiến sẽ không đạt được mức này trong năm nay, dù Tây Ban Nha hy vọng đạt 2% vào năm 2025.
Ngay cả Hoa Kỳ cũng ước tính chỉ chi 3.19% GDP vào năm 2024, giảm so với 3.68% một thập kỷ trước, khi tất cả các thành viên cam kết tăng chi tiêu sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine. Mỹ là đồng minh duy nhất có chi tiêu quốc phòng giảm.
Ông Whitaker cũng cho rằng bất kỳ khoản đầu tư nào của châu Âu vào “năng lực công nghiệp quốc phòng cũng phải bao gồm sự đối xử công bằng đối với các công ty công nghệ quốc phòng của Mỹ.” Ông nói rằng việc loại trừ Mỹ và các nước khác “sẽ làm suy yếu khả năng tương tác của NATO, làm chậm quá trình tái vũ trang của châu Âu, tăng chi phí và kìm hãm sự đổi mới.”
Tháng trước, Liên minh châu Âu đã công bố một chiến dịch mới nhằm phá vỡ sự phụ thuộc an ninh vào Hoa Kỳ, tập trung vào việc mua sắm thiết bị quốc phòng nhiều hơn từ châu Âu.
