Chuyện sưởi ấm và làm mát nhà cửa luôn chiếm một phần “ngốn” tiền không nhỏ trong hóa đơn năng lượng hàng tháng của chúng ta. Theo số liệu từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, khoảng 31% lượng năng lượng tiêu thụ tại nhà là dành cho điều hòa và sưởi ấm. Không có gì ngạc nhiên khi một khảo sát gần đây của CNET cho thấy 78% người Mỹ cảm thấy căng thẳng vì hóa đơn năng lượng tăng cao.
Mặc dù các hệ thống HVAC (sưởi, thông gió, điều hòa) hiệu quả năng lượng như máy bơm nhiệt (heat pump) ngày càng phổ biến – thậm chí còn bán chạy hơn lò sưởi gas trong ba năm qua – khảo sát của CNET cũng chỉ ra rằng chỉ 14% số người được hỏi có kế hoạch nâng cấp lên máy bơm nhiệt để cắt giảm chi phí.
Tại CNET, chúng tôi rất ủng hộ máy bơm nhiệt vì tính hiệu quả của chúng. Máy bơm nhiệt có thể vừa sưởi ấm vừa làm mát bằng cách di chuyển nhiệt thay vì tạo ra nhiệt. Dù được quảng cáo là giải pháp tiết kiệm tiền, mức độ tiết kiệm thực tế còn tùy thuộc vào nơi bạn sống, giá điện và hệ thống sưởi/làm mát cũ mà bạn thay thế.
Vậy, máy bơm nhiệt thực sự giúp bạn tiết kiệm được bao nhiêu? Chúng tôi đã trò chuyện với Wael Kanj, một chuyên gia về điện khí hóa nhà cửa và là cư dân Pennsylvania, đồng thời là nhà nghiên cứu cấp cao tại Rewiring America (một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ điện khí hóa nhà cửa).
Câu chuyện thực tế từ Pennsylvania
Một chủ nhà ở Pennsylvania đã theo dõi chi phí sưởi ấm và làm mát trong 9 năm qua. Ngôi nhà này được xây dựng vào cuối những năm 1950, trước đây sử dụng máy điều hòa và dầu sưởi (heating oil) trước khi lắp đặt máy bơm nhiệt vào tháng 1 năm 2022.
Trước khi có máy bơm nhiệt, hóa đơn tiền điện hàng tháng của họ (bao gồm điều hòa, đèn và thiết bị gia dụng) trung bình là 138 USD. Sau khi lắp máy bơm nhiệt, hóa đơn tiền điện tăng lên trung bình 153 USD. Tuy chi phí điện tăng, nhưng tổng chi phí sưởi ấm và làm mát lại giảm đáng kể nhờ máy bơm nhiệt.
Dữ liệu chi phí năng lượng tổng cộng (sưởi ấm và điện) từ năm 2016 đến 2024 cho thấy sự sụt giảm rõ rệt sau khi lắp đặt máy bơm nhiệt vào năm 2022:
- Năm 2016: 2,800 USD
- Năm 2017: 2,700 USD
- Năm 2018: 4,000 USD
- Năm 2019: 3,050 USD
- Năm 2020: 2,100 USD
- Năm 2021: 2,500 USD
- Năm 2022 (sau khi lắp heat pump): 1,700 USD
- Năm 2023: 1,900 USD
- Năm 2024: 1,850 USD
Như vậy, chỉ trong năm đầu tiên sử dụng máy bơm nhiệt (2022), chủ nhà này đã tiết kiệm được 800 USD so với năm trước đó (2021) khi còn dùng máy lạnh và dầu sưởi.
Máy bơm nhiệt có thực sự tiết kiệm tiền?
Câu trả lời ngắn gọn là có. Nhưng mức tiết kiệm phụ thuộc vào hệ thống cũ, lượng năng lượng sử dụng và nơi bạn sống. Hóa đơn tiền điện có thể tăng vì máy bơm nhiệt dùng điện cho cả sưởi và làm mát, nhưng tổng chi phí sẽ giảm vì bạn không còn phải trả tiền nhiên liệu sưởi ấm (như dầu hay gas).
Nếu bạn đang dùng các loại nhiên liệu giao tận nhà (delivered fuels) như propane hoặc dầu sưởi, bạn sẽ tiết kiệm được nhiều hơn so với việc thay thế hệ thống sưởi bằng gas tự nhiên (natural gas), vốn thường rẻ hơn.
Nhiều người lo ngại máy bơm nhiệt không hoạt động hiệu quả ở vùng khí hậu cực lạnh. Tuy nhiên, ông Kanj khẳng định điều này không đúng. “Nhiều máy bơm nhiệt hiện đại vẫn hoạt động tốt ở nhiệt độ âm độ F,” ông nói. Ví dụ, một số mẫu máy vẫn chạy được ở nhiệt độ thấp tới -13 độ F (-25 độ C). Dưới ngưỡng đó, hiệu quả có thể giảm và cần nhiều năng lượng hơn.
Chi phí điện ở khu vực bạn sống cũng ảnh hưởng đến mức tiết kiệm. Nhà cửa cách nhiệt kém, cửa sổ/cửa ra vào bị hở có thể khiến bạn tốn nhiều điện hơn để duy trì nhiệt độ. Ông Kanj khuyên nên kiểm tra năng lượng nhà cửa (energy audit) để cải thiện hiệu quả trước khi lắp đặt.
Theo ước tính từ Rewiring America, mức tiết kiệm hàng năm khi chuyển sang máy bơm nhiệt so với các loại nhiên liệu khác như sau:
- Nhiên liệu giao tận nhà (propane hoặc dầu sưởi): Tiết kiệm khoảng 840 USD/năm
- Lò sưởi hoặc hệ thống sưởi chân tường: Tiết kiệm khoảng 780 USD/năm
- Gas tự nhiên: Tiết kiệm khoảng 60 USD/năm
Dù tiết kiệm từ việc thay thế gas tự nhiên có vẻ ít hơn, nhưng nếu bạn sống ở nơi cần dùng điều hòa nhiều, máy bơm nhiệt vẫn có thể giúp bạn tiết kiệm đáng kể. Hơn nữa, giá gas được dự báo sẽ tăng vào năm 2025, nên việc đầu tư vào máy bơm nhiệt vẫn là lựa chọn hiệu quả về lâu dài, đặc biệt khi kết hợp với năng lượng tái tạo như điện mặt trời.
Các loại máy bơm nhiệt phổ biến
Có nhiều loại máy bơm nhiệt khác nhau, phổ biến nhất là:
- Máy bơm nhiệt không khí (Air-source heat pump): Di chuyển nhiệt giữa trong nhà và ngoài trời bằng hệ thống ống gió. Thích hợp thay thế lò sưởi gas.
- Máy bơm nhiệt mini-split: Hệ thống không cần ống gió, sưởi ấm/làm mát cho từng phòng hoặc khu vực cụ thể. Tốt cho nhà không có ống gió hoặc cần kiểm soát nhiệt độ linh hoạt.
- Máy bơm nhiệt địa nhiệt (Geothermal heat pump): Sử dụng nhiệt độ ổn định của lòng đất. Chi phí ban đầu cao hơn nhưng hiệu quả cao hơn.
- Máy bơm nhiệt hấp thụ (Absorption heat pump): Tương tự air-source nhưng dùng năng lượng từ gas tự nhiên hoặc hơi nước thay vì điện. Ít phổ biến, thường dùng cho nhà lớn hoặc tòa nhà thương mại.
Tóm lại, việc chuyển sang máy bơm nhiệt là một khoản đầu tư đáng cân nhắc để giảm hóa đơn năng lượng, đặc biệt nếu bạn đang sử dụng dầu sưởi hoặc propane. Nó không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn góp phần vào việc sử dụng năng lượng hiệu quả và thân thiện hơn với môi trường.
Theo CNET News.
